Vatanımızda 16 milyon 687 bin çalışanın yüzde 38’i asgari ücretli olarak çalışıyor. Asgari ücret bir tek bu rakamı alan işçileri değil bu rakama yakın maaş alanları da ilgilendiriyor. Asgari ücret bir emsal teşkil ederek kamuda çılaşanların toplu sözleşmeleri için de örnek oluşturuyor.

Asgari ücretin birçok ödeme kalemini de direkt etkileyeceğini göz önünde tutarsak fazlaca mühim bir gelişme olarak öne çıkıyor.

Asgari tutarı belirleme çalışmalarındaki süreç devam ediyor.

Üçüncü toplantı 20 Aralık’ta

AA’nın haberine bakılırsa Asgari Ücret Tespit Komisyonu, 2023 senesinde uygulanacak asgari tutarı belirlemek suretiyle ilk toplantısını 7 Aralık’ta, ikinci toplantısını 14 Aralık’ta Emek harcama ve Toplumsal Güvenlik Bakanlığında gerçekleştirmiş oldu. Asgari Ücret Tespit Komisyonu üçüncü toplantısını 20 Aralık’ta meydana getirecek.

Asgari ücretin belirlenme aşamasında merak edilenler

1- Asgari ücret nedir?

İşçilere düzgüsel bir emek harcama günü karşılığı ödenen ve işçinin besin, konut, giyim, sıhhat, ulaşım ve kültür şeklinde mecburi gereksinimlerini günün tutarları üstünden asgari düzeyde karşılamaya kafi gelecek ücrettir.

Asgari ücret, ilk kez 1890’da Avustralya ve Yeni Zelanda’da uygulanmaya başlandı. 1900’lü yılların başından itibaren Avrupa’ya da yayıldı. Sonraki dönemde tüm dünyada emeği korumuş olan bir standarda dönüştü.

Türkiye’de ise asgari ücret 1936 tarihindeki İş Kanunu ile mevzuata girmesine karşın 1951’e kadar uygulanmadı. 1951-1967 yılları aralığında yöresel komisyonlarca belirlendi. Bugün geçerli olan Asgari Ücret Tespit Komisyonu uygulamasına ise 1967 yılından sonrasında geçildi.

Bu zamanda bölgesel asgari ücret tespiti 1969, 1972 ve 1973 yıllarında yapılmış oldu. 1974 yılından itibaren endüstri ve ziraat sektörü olarak ulusal düzeyde asgari ücret, Komisyon aracığıyla belirlendi. 1989 yılından itibaren ise tarım-sanayi ayırımı da kaldırılarak tek asgari ücret uygulanmaya başlandı.

2- Mevcut asgari ücret ne kadar ve kimleri ilgilendiriyor?

Asgari ücret, bir işçi için aylık brüt 6 bin 471 lira, vergiler ve kesintiler düştüğünde net 5 bin 500 lira 35 kuruş olarak uygulanıyor. Asgari ücretin işverene toplam maliyeti, bir işçi için 7 bin 603 lira 43 kuruş. Bunun 6 bin 471 lirasını brüt asgari ücret, 1.003 lira 1 kuruşunu toplumsal güvenlik primi, 129 lira 42 kuruşunu işveren işsizlik sigorta primi oluşturuyor.

2022 yılı asgari ücretiyle tüm ücretlerden asgari ücret kadar olan kısım gelir vergisinden muaf tutulmaya başlanmıştı.

Resmi sayılara bakılırsa, 16 milyon 687 bin çalışanın yüzde 38’i şu demek oluyor ki ortalama 6 milyon 300 bini asgari ücretli durumunda bulunuyor. Asgari ücretin birazcık üstünde (komşu) ücret alanlar da göz önünde bulundurulduğunda bu sayının 7 milyonu aştığı tahmin ediliyor.

Asgari ücretteki artış, toplu iş sözleşmesi uygulanan iş yerlerindeki ücretler başta olmak suretiyle, tüm ücretleri de artırıcı bir etkiye haiz.

Asgari ücret, bu ücretle geçinen çalışanları direkt etkilemesinin yanında, yasal mevzuattaki birçok düzenlemede ölçü olarak kabul edilmesi bakımından da toplumun büyük bölümünü ilgilendiriyor.

Asgari ücret rakamı; işsizlik maaşı, kıdem tazminatı, GSS primleri, askerlik ve doğum borçlanması, isteğe bağlı sigorta primleri, yetişim ücretleri, asgari ücretlilerin rapor ücretlerinin de aralarında olduğu birçok kalemi etkiliyor.

3- Asgari ücret iyi mi belirleniyor?

Asgari tutarı, yasa gereği işçi, işveren ve hükümetten beşer temsilci olmak suretiyle 15 kişiden oluşan Asgari Ücret Tespit Komisyonu belirliyor. Komisyon, Emek harcama ve Toplumsal Güvenlik Bakanı tarafınca toplantıya çağrılıyor ve yeni asgari tutarı belirleme emek harcamaları kapsamında teamül üstüne aralık ayında dört kez toplanıyor.

Emek harcama ve Toplumsal Güvenlik Bakanlığının belirlediği üyelerden birinin başkanlık etmiş olduğu komisyon, minimum 10 üyenin katılımıyla toplanıp oy çokluğuyla karar veriyor. Oyların eşitliği halinde Komisyon başkanın bulunmuş olduğu tarafın çoğunluğu sağlamış olduğu kabul ediliyor.

4- İşçi ve işveren kesimi ne istiyor?

Asgari Ücret Tespit Komisyonu’nda işçi kesimini en fazla üyeye haiz işçi konfederasyonu olduğundan TÜRK-İŞ, işveren tarafını ise Türkiye İşveren Sendikaları Konfederasyonu (TİSK) temsil ediyor.

TÜRK-İŞ, ilk olarak zam pazarlığının Açlık ve Yoksulluk Sınırı Araştırmasının kasım ayına ilişik açlık sınırı verisi olan 7 bin 785 lira üstünden başlamasını istiyor. Bunun yanında, refahtan hisse ile enflasyona karşı satın alma gücünün korunmasını talep ediyor. Bu rakamsal talebin yanında, gelir vergisi dilimlerinin çalışanlar lehine düzenlenmesi ve sendikal örgütlenmenin önündeki engellerinde kaldırılması da TÜRK-İŞ’in pazarlık masasına taşımış olduğu mevzular içinde bulunuyor.

TİSK ise asgari tutara dair bir sayı paylaşmamakla beraber, temel olarak işçilerin ve işverenlerin gözetildiği dengeli bir asgari ücretten yana tutum sergiliyor. Yeni asgari ücret rakamında, istihdamın korunmasının, yeni istihdam yaratılmasının ve işletmelerin rekabet gücünün dikkate alınmasını isteyen TİSK, asgari ücret işveren desteğinin 2023’te de devam etmesini talep ediyor.

5- 2023 yılı asgari ücretini belirleme emek harcaması ne aşamada?

Yeni yılda geçerli olacak asgari ücret rakamını belirleme emek harcamaları kapsamında ilk toplantı 7 Aralık’ta Emek harcama ve Toplumsal Güvenlik Bakanlığı’nın ev sahipliğinde yapılmış oldu. Görüşmelerin çerçevesinin belirlendiği bu görüşmede, Emek harcama ve Toplumsal Güvenlik Bakanlığınca yaptırılan asgari ücret anketinin neticeleri açıklandı. Bu ankete bakılırsa, işçi ya da işveren olmayan çeşitli mesleklere haiz iştirakçilerin

2023 yılı asgari ücret beklentisi 7 bin 845 lira oldu.

Görüşmeler kapsamında ikinci toplantı gene Bakanlığın ev sahipliğinde 14 Aralık’ta yapılmış oldu. Basına kapalı ortalama 2,5 saat devam eden bu görüşmede, Gömü ve Maliye ile Tecim bakanlıkları ve Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) temsilcileri ekonomik verilere dair sunum yapmış oldu.

Görüşmelerde en tehlikeli sonuç nitelikteki üçüncü toplantı, 20 Aralık Salı günü Emek harcama ve Toplumsal Güvenlik Bakanlığı’nda yapılacak. Bu görüşmede taraflarca söyleniş edilecek ilk rakamlar masada olacak.

Üçüncü toplantının arkasından dördüncü toplantının da en kısa sürede yapılması ve 2023’te geçerli olacak asgari ücret rakamının gelecek hafta içinde belirlenmesi umut ediliyor.